قضاوت‌شامل دوگانه های خوب_بد، غلط_درست هستند و به شکل سرزنش، اتهام یا انتقاد بیان می شوند. چند نمونه از کلام قضاوت مندانه: باز یادت رفت؟! داری اشتباه میکنی! بس که بی تجربه ای باز داری زیر قولت می زنی! آدمها را نمیشناسی دیگه همیشه زود گول میخوری بهت گفته بودم که از اول معلوم بود که

اسماعیل امینی، استاد دانشگاه: به تدریج، "نوشتن" را از مدارس حذف کرده‌اند! همه چیز شده تیک‌زدن و تست‌زدن! ادبیات فارسی را فرستاده‌اند گوشه رینگ زیر ضربات! فکر می‌کنند فقط فیزیک و شیمی علم است و ادبیات فارسی، گل و بلبل! به خانواده ها هم اینگونه القاء کرده اند ملتی که درست خواندن و درست نوشتن بلد نباشد بی سواد است، حتی اگر هزار تست فیزیک را در دو دقیقه بزند.